วัดมหาธาตุ จังหวัดสุโขทัย ตั้งอยู่ภายในอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย ซึ่งสร้างขึ้นในสมัยพ่อขุนศรีอินทราทิตย์ ปฐมกษัตริย์แห่งกรุงสุโขทัย ภายในวัดมีพื้นที่กว้างขวาง ทางด้านหน้าของวัดท่านสามารถเห็นพระประธานและเจดีย์ประธานของวัดได้อย่างชัดเจน สะท้อนถึงความรุ่งเรืองแห่งอาณาจักรสุโขทัยในอดีต เมื่อเดินเข้ามาทางด้านในของวัด ท่านจะผ่านเสาต้นใหญ่ที่เรียงตัวกันอยู่สองข้างของท่าน เสาเหล่านี้คือเสาของวิหารสูงที่หลงเหลืออยู่ หากจินตนาการตามขนาดของเสาแล้วพระวิหารคงจะมีขนาดที่ใหญ่พอสมควร เมื่อถัดจากพระวิหารไป ท่านจะเห็นพระพุทธรูปปางมารวิชัยขนาดใหญ่ ด้านหลังเป็นพระวิหารหลวงสถานที่ที่เคยประดิษฐานพระพุทธรูปสำริดองค์ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย พระนามว่า พระศรีศากยมุนี ด้านหลังพระวิหาร ท่านจะเห็นเจดีย์ประธานของวัดซึ่งเจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ ซึ่งเป็นทรงเจดีย์ที่เป็นเอกลักษณ์ของศิลปกรรมสมัยสุโขทัยเป็นศิลปกรรมแบบไทยแท้ ไม่เหมือนเจดีย์อื่นใดที่ทุกท่านเคยเห็นมาเนื่องจากไม่ได้รับอิทธิพลจากศิลปกรรมอื่นมาแต่อย่างใด และเชื่อกันว่าด้านในเจดีย์ประธานเป็นที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ ถัดออกไปเป็นพระวิหารขนาดเล็กประดิษฐานพุทธะรูปประทับยืน ความสูง 18 ศอก พระนามว่า “พระอัฏฐารส” พระพุทธรูปที่สะท้อนถึงความสามารถและภูมิปัญญาของชาวสุโขทัยที่จินตนาการและสร้างพระพุทธรูปขนาดสูงใหญ่แบบนี้ได้ นอกจากนี้บริเวณวัดยังมีบ่อน้ำขนาดใหญ่ อยู่หลายบ่อซึ่งในอดีตเป็นที่กักเก็บน้ำเพื่อเอาไว้ใช้ภายในอาณาจักรสะท้อนเห็นพระวิหารหลวงพระพุทธรูปและเจดีย์ประธานของวัดผ่านผืนน้ำให้ความสวยงามอีกรูปแบบหนึ่ง หากท่านเดินชมรอบๆวัดเป็นที่เรียบร้อย แล้วใกล้เวลาเย็น อยากให้ทุกท่านอยู่รอสัมผัสภาพแสงของพระอาทิตย์ ที่กำลังตกด้านหลังวัดมหาธาตุ เป็นภาพที่สวยงามและเหมาะกับสถานที่อันสวยงามแบบนี้ ที่นักท่องเที่ยวหลายต่อหลายคนรอชมก่อนเดินทางกลับนั่นเอง

มีพระเจดีย์มหาธาตุทรงพุ่มข้าวบิณฑ์เป็นเจดีย์ประธาน วัดมหาธาตุ เป็นวัดสำคัญที่สุดตั้งอยู่ใจกลางเมืองสุโขทัย มีกำแพงและคูน้ำล้อมรอบ ภายในวัดประกอบด้วย เจดีย์ประธานทรงพุ่มข้าวบินณฑ์หรือทรงยอดดอกบัวตูม, วิหาร, มณฑป, อุโบสถ และเจดีย์รายมีจำนวนมากถึง 200 องค์

วัดมหาธาตุตั้งอยู่กลางเมือง เป็นวัดใหญ่ และวัดสำคัญของกรุงสุโขทัย มีพระเจดีย์มหาธาตุทรงดอกบัวตูม หรือทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ เป็นศิลปะแบบสุโขทัยแท้ ตั้งเป็นเจดีย์ประธาน ล้อมรอบด้วยเจดีย์ 8 องค์ บนฐานเดียวกัน จากการสำรวจ พบว่าบริเวณวัดมหาธาตุมีเจดีย์แบบต่าง ๆ มากถึง 200 องค์ วิหาร 10 แห่ง ซุ้มพระ (มณฑป) 8 ซุ้ม พระอุโบสถ 1 แห่ง ตระพัง 4 แห่ง ด้านตะวันออกบนเจดีย์ประธานมีวิหารขนาดใหญ่ก่อด้วยศิลาแลง มีแท่นซึ่งเคยเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปสำริดที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย คือ พระศรีศากยมุนี ปัจจุบันได้รับการเคลื่อนย้ายไปอยู่ที่วัดสุทัศน์ฯ กรุงเทพมหานคร ที่ด้านเหนือ และด้านใต้ของเจดีย์มหาธาตุมีพระพุทธรูปยืนภายในซุ้มพระ เรียกว่า พระอัฏฐารศ เป็นวัดที่มีนักท่องเที่ยวมาเยี่ยมชมเป็นจำนวนมาก

วัดมหาธาตุ

วัดมหาธาตุ เป็นวัดสำคัญที่สุดตั้งอยู่ใจกลางเมืองสุโขทัย มีกำแพงและคูน้ำล้อมรอบ ภายในวัดประกอบด้วย เจดีย์ประธานทรงพุ่มข้าวบินณฑ์หรือทรงยอดดอกบัวตูม, วิหาร, มณฑป, อุโบสถ และเจดีย์รายมีจำนวนมากถึง 200 องค์

เจดีย์ประธานทรงยอดดอกบัวตูม แสดงถึงเอกลักษณ์ของศิลปะสุโขทัยบริสุทธ์ รายล้อมด้วยปรางค์ทิศ 4 องค์ ที่แสดงอิทธิพลศิลปะขอม และเจดีย์ประจำมุมอีก 4 องค์เป็นเจดีย์ทรงปราสาทห้ายอด ที่มีอิทธิพลของศิลปะล้านนา รอบฐานเจดีย์ประธานประดับด้วยภาพปูนปั้นรูปพระสาวกในท่าอัญชุลีเดินประทักษิณโดยรอบจำนวน 168 รูป เจดีย์ประธานนี้ขนาบข้างด้วยมณฑป 2 หลัง ภายในประดิษฐานพระอัฏฐารศ หรือพระพุทธรูปยืนสูง 18 ศอก ด้านหน้าของเจดีย์ประธานเป็นที่ต้องของพระวิหารหลวง สำหรับประดิษฐานพระพุทธรูปสัมฤกธิ์ขนาดใหญ่ หรือพระพุทธรูปทองที่ปรากฏชื่ออยู่ในศิลาจารึกหลักที่ 1 ซึ่งต่อมาพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ได้อัญเชิญไปประดิษฐาน ณ วิหารหลวงวัดสุทัศน์เทพวราราม กรุงเทพมหานคร หน้าวิหารหลวงเป็นที่ตั้งของวิหารสูงสร้างในสมัยอยุธยา